NUMARALI
HADİS-İ ŞERİF:
حَدَّثَنَا
مَحْمُودُ بْنُ
خَالِدٍ
السُّلَمِيُّ
حَدَّثَنَا
مَرْوَانُ
يَعْنِي
ابْنَ
مُحَمَّدٍ
حَدَّثَنَا
الْهَيْثَمُ
بْنُ
حُمَيْدٍ
حَدَّثَنِي الْعَلَاءُ
بْنُ
الْحَارِثِ
حَدَّثَنِي عَمْرُو
بْنُ
شُعَيْبٍ
عَنْ أَبِيهِ
عَنْ جَدِّهِ
قَالَ قَضَى
رَسُولُ
اللَّهِ
صَلَّى اللَّهُ
عَلَيْهِ وَسَلَّمَ
فِي
الْعَيْنِ
الْقَائِمَةِ
السَّادَّةِ
لِمَكَانِهَا
بِثُلُثِ
الدِّيَةِ
Amr bin Şuayb babasından
o da dedesinden naklen dediki: Rasulullah (s.a.v)
Yerinden çıkmayan (ama
görme hassasını kaybeden) gözde üçte bir diyete hükmetti.
İzah:
Hadis-i Şerif, metinde
de görüldüğü gibi bir cinayete maruz kalıp da görme özelliğini kaybeden ama
yerinden çıkmayan gözün diyetini konu edinmektedir. Hadise göre böyle bir
cinayetin diyeti, üçte birdir. Avnu'l-Ma'bûd müellifi bu "üçte bir"
i, gözün diyetinin üçte biri diye kayıtlamıştır.
İbn Melek1 in nakline
göre, Ishak hadisin zahirine göre hükmetmiş ve böyle durumlarda üçte bir diyete
hükmetmiştir.
Ulemânın cumhuruna göre
ise hükümet-i adi gerekir. Bu hükmün hadis ile te'lifi şöyledir: Hükümet-i
adi, üçte bir diyet kadardır.
Hükümet-i adi;
bilindiği gibi ehl-i vukufun takdir edeceği meblağdır. Bir köle sağlam olarak değerlendirilir,
sonra da gözü yerinde olmak şartıyla görme Özelliğini kaybetmiş bir vaziyette
değerlendirilir. Aradaki fark, hükümet-i adidir.
Göz yerinde kalmak
şartıyla, görme duyusunu kaybeden göze, tam bir aöz diyeti deşil de daha az bir
ceza takdir edilmesine sebep, gozun görme özelliğiniWbetmesine rağmen, yüzün
güzelliğini muhafaza etmesidir. Çünkü gözün menfaati tamamen yok olmamış,
yarısı gitmiştir. Onun için böyle bir cinayetin cezası daha hafiftir.